Từ thời cổ đại, con người đã biết sử dụng da động vật làm trang phục che thân thể cũng như làm các vật dụng cần thiết cho cuộc sống. Thế nhưng với tính chất dễ phân hủy, hư hại trong thời gian sử dụng, người ta đã tìm ra phương pháp cải tiến da được gọi là thuộc da. Sau khi thực hiện quy trình thuộc, lớp da trở nên biến đổi tính chất giúp kéo dài thời gian sử dụng và có vẻ ngoài bắt mắt hơn. Đến thời điểm hiện tại, công nghệ này vẫn được duy trì và được cải tiến hơn để đảm bảo phục vụ nhu cầu sử dụng ngày càng cao của con người. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình thuộc da này.
- Da sáp – Chất liệu bụi bặm, toát lên khí chất
- Chia sẻ bí quyết làm sạch ví da bò, da cá sấu nhanh chóng
Thuộc da là gì?
Thuộc da là quy trình xử lý lớp da động vật bằng thành phần hóa học có trong tự nhiên hoặc trong các chất tổng hợp. Công đoạn này có mục đích làm thay đổi cấu trúc protein trên da giúp chúng trở nên bền bỉ hơn, làm chậm lại quá trình lão hóa cũng như phân hủy nền da. Mặc dù đây là phương pháp cổ đại nhưng đến nay vẫn được nhiều hãng sản xuất tiến hành và vẫn đảm bảo mang đến chất lượng tốt cho lớp da thuộc.
Thuộc da được thực hiện phổ biến trên khắp Thế giới nhằm tạo ra dòng da chất lượng và bền bỉ hơn
Lịch sử hình thành quy trình sản xuất thuộc da
Quy trình sản xuất da thuộc ra đời vào khoảng năm 7000 – 3300 trước Công Nguyên bởi những người dân Mehrgarh ở đất nước Pakistan, họ là những người đầu tiên chiết xuất được axit tannic từ các loài thảo mộc thiên nhiên. Bản chất của chúng là các polyphenol có tác dụng tăng liên kết giữa protein với hợp chất hữu cơ giúp da bền và chắc chắn hơn. Vào giai đoạn cổ đại này, quy trình sản xuất thuộc da được xem là nghề độc hại và dơ bẩn do những người lao động nghèo sinh sống ở vùng ngoại ô thực hiện. Quá trình thuộc đòi hỏi tiêu tốn nhiều sức lao động và quy trình rườm rà, mất nhiều thời gian nhưng lại cho ra những mảnh da đẹp và chất lượng.
Công nghệ thuộc da có mặt từ rất sớm vào những năm 7000 – 3300 TCN
Công đoạn tiền thuộc da là làm gì?
Động vật sau thời gian nuôi dưỡng sẽ đem giết để lấy thịt, còn những mảnh da sẽ được tách riêng để sản xuất nguyên liệu sử dụng cho cuộc sống hằng ngày. Trước khi tiến hành thuộc, các thao tác sơ chế ban đầu được gọi là công đoạn tiền thuộc da được thực hiện hết sức kỹ lưỡng và kỳ công. Trước hết những người thợ sẽ ngâm da trong nước để làm sạch và giúp cho lớp da trở nên mềm hơn, sau đó sử dụng các công cụ chuyên dụng loại bỏ mỡ thừa và phần lông. Bước tiếp theo trong công đoạn tiền thuộc da chính là ngâm da trong nước muối nhằm ngăn chặn sự sinh sôi của các vi sinh vật gây phân hủy protein trên da. Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa môi trường bên ngoài và hợp chất hữu cơ trên da sẽ kéo nước thoát ra khiến cho lớp da săn chắc hơn trước khi bước vào quy trình thuộc da.
Bước tiền thuộc da giúp loại bỏ mỡ thừa, lông và giúp làm sạch bề mặt da
Quá trình thực hiện công đoạn thuộc da
Thuộc da là một quy trình thực hiện tương đối cầu kỳ và mất nhiều thời gian, đòi hỏi những người thợ lành nghề và thật sự tỉ mỉ trong các bước thực hiện để đảm bảo da thành phẩm đạt được chất lượng tốt nhất. Sau đây là các giai đoạn thực hiện thuộc da cơ bản:
Soaking
Mục đích của giai đoạn này là loại bỏ muối thừa ngấm trên da, đồng thời cấp ẩm cho da sau một thời gian tiền thuộc, công đoạn này còn có ý nghĩa quan trọng hơn chính là giúp phục hồi lại các cấu trúc collagen trên da trở về trạng thái ban đầu. Thời gian thực hiện công đoạn soaking sẽ khác nhau tùy theo từng loại da, vị trí lớp da cũng như yêu cầu của thành phẩm sau khi thuộc. Thông thường để kiểm tra da sau khi soaking đã đạt yêu cầu hay chưa, người ta thường quan sát và cảm nhận một cách thủ công bằng mắt thường, đồng thời sờ để đánh giá độ mềm mại của nền da.
Soaking giúp xử lý da và cấp độ ẩm giúp da được mềm mại sau giai đoạn tiền thuộc da
Giai đoạn soaking kéo dài quá lâu có thể làm gia tăng nguy cơ hư hỏng da do sự xâm nhập của các tác nhân trong môi trường xung quanh, để hạn chế tình trạng này, một số nhà sản xuất đã cho thêm chất diệt khuẩn dithiocarbamate hoặc chất diệt nấm 2-thiocyanomethylthio benzothiazole vào trong nước ướp, đồng thời duy trì nhiệt độ 26-27 độ C để làm chậm quá trình phân hủy da. Mặc dù bước xử lý này đạt được hiệu quả cao nhưng đến năm 1980, các hợp chất bảo quản pentachlorophenol đã bị cấm do quá độc hại đối với sức khỏe con người và môi trường.
Liming
Sau bước soaking, những người thợ sẽ qua công đoạn loại bỏ các tạp chất còn sót lại trên nền da nhằm tăng độ bền cũng như tăng tính thẩm mỹ cho nguyên liệu khi thành phẩm. Ở bước này, nguyên liệu được sử dụng chủ yếu là vôi sữa phối hợp với các hợp chất có chứa gốc disulfide như natri sunfua, xyanua, các amin… Quy trình thực hiện cần đảm bảo kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ, thời gian vì nếu ngâm vôi chưa đạt dễ gây cứng, nứt da do không trương nở hết hoặc ngâm quá mức sẽ khiến phân hủy collagen gây hư hại nền da. Theo kinh nghiệm của những người thợ lâu năm trong nghề, bước liming cần thực hiện liên tục trong vòng 12-18 giờ và phải luôn duy trì pH thích hợp ở mức 12.6.
Limning giúp loại bỏ lông và các tạp chất có trên da động vật
Liming là giai đoạn quan trọng không thể thiếu trong quy trình thuộc da, mục đích chính của bước này là giúp loại bỏ lông, tóc, phân hủy các protein nhầy trên da, lọc bỏ mỡ thừa còn sót lại, làm trương nở da thúc đẩy các sợi collagen dễ dàng được tannin hóa ở các bước sau.
Unhairing và Sudding
Sau khi trải qua các bước xử lý trên, bề mặt da thường bị trương nở làm thay đổi kết cấu cũng như kích thước, do đó cần điều chỉnh lại để da đồng bộ về khuôn khổ và bề dày trước khi thành phẩm. Tùy theo mục đích sử dụng cũng như nguyên liệu da động vật khác nhau, người ta sẽ chọn ra kích thước phù hợp và sử dụng các thiết bị chuyên dụng cắt da thành các mảnh đồng đều nhau.
Deliming và Bating
Da sau khi ngâm vôi và các hóa chất độc hại sẽ thay đổi nhiều về tính chất, do đó bước rửa vôi, hóa chất vô cùng cần thiết và phải thực hiện thật chính xác để đảm bảo chất lượng da khi thành phẩm. Tùy theo từng loại da, quá trình này sẽ được thực hiện bằng các tác nhân hóa học khác nhau, chỉ giống nhau ở nhiệt độ cần duy trì 37 độ C và pH tối ưu dao động khoảng 8.3. Deliming và Bating hỗ trợ da trở nên mềm mại hơn, loại bỏ tế bào chết cũng như các lớp da hư tổn bên ngoài, đồng thời tăng độ bền chặt khi được xử lý đúng quy trình.
Rửa vôi và hóa chất để đảm bảo chất lượng da khi thành phẩm
Pickling
Bước cuối cùng trong quy trình thuộc da chính là Pickling, ở bước này da được rửa sạch qua muối, sau đó cho tác dụng với axit sunfuric và nhuộm màu. Phương pháp này giúp giảm độ pH của cấu trúc sợi collagen, tạo điều kiện cho các hóa chất thuộc da dễ dàng thấm sâu vào bề mặt da và cho tác dụng thuộc tối ưu nhất. Thao tác này cần được kiểm soát chặt chẽ nhằm đảm bảo hiệu quả mà không gây ra tình trạng giảm pH trầm trọng có thể khiến nền da hư hỏng nặng nề.
Công đoạn thuộc da là làm gì?
Thuộc da là công đoạn biến đổi da tự nhiên thành da thuộc sở hữu các tính chất tối ưu nhất như có độ bền bỉ cao, chịu nhiệt tốt, ít chịu tác động của các vi sinh vật có hại trong môi trường nhằm làm giảm quá trình thối rữa trong quá trình sử dụng. Sau đây là một số phương pháp thuộc da cơ bản tồn tại suốt nhiều năm qua:
Chrome Tanning
Kỹ thuật thuộc da bằng các khoáng chất ra đời khá sớm, trong đó công đoạn thuộc bằng Crom được đánh giá là một trong những phương pháp mang đến hiệu quả vượt trội nhất. Tương tự như nhiều kỹ thuật khác, trước khi tiến hành thuộc da bằng Crom, người thợ cần thực hiện xử lý da qua các bước như loại bỏ tạp chất, ngâm vôi, khử vôi, phục hồi và kiểm soát độ pH phù hợp.
Dùng khoáng chất Crom để tạo ra những mảnh da màu xanh lam đặc trưng
Trong đó bước xử lý cuối cùng cần đảm bảo môi trường da phải có độ pH nhỏ để tạo điều kiện cho Crom dễ dàng thâm nhập vào trong từng thớ da. Khi đã đạt được điều này, pH trong môi trường thuộc da được nâng lên để quá trình thuộc da được diễn ra nhanh chóng và triệt để nhất. Da sau khi được thuộc bằng Crom sẽ có màu xanh lam, tính dẻo dai tốt rất thích hợp trong sản xuất các món phụ kiện da từ giày dép, túi xách, ví da…
Vegetable tanning
Vegetable tanning là phương pháp thuộc da bằng thảo mộc được áp dụng rất phổ biến từ thời cổ đại, người ta sử dụng axit tannic có trong các loại cây cỏ thiên nhiên để xử lý bề mặt da giúp chúng săn chắc và bền bỉ hơn, đồng thời tạo ra màu sắc bắt mắt đáp ứng nhu cầu sử dụng ngày một đa dạng. Hợp chất polyphenol có trong tanin liên kết với các sợi collagen giúp cho da thuộc không bị thấm nước, đồng thời ngăn chặn sự tấn công của vi khuẩn, nấm mốc có hại gây hư tổn da. Hợp chất thuộc da thường được sử dụng phổ biến trong các loại thực vật như Castanea, Quercus, Coriaria, Not Lithocarpus, Tsuga, Schinopsis, Aspidosperma…
Da thuộc bằng phương pháp thảo mộc được ưa chuộng rộng rãi hiện nay
Alternative Chemicals
Bên cạnh kỹ thuật thuộc da bằng Crom, những người thợ còn sử dụng các loại khoáng chất khác nhau như sắt, titan, muối zirconi… để tạo ra những lớp da đa dạng về tính chất với màu sắc trắng ẩm đặc trưng, dòng da thuộc này chịu nhiệt độ kém hơn da thuộc bằng Crom với nhiệt độ co giãn từ 70-85 độ C, tuy nhiên lại được đánh giá là sản phẩm an toàn cho con người và môi trường hơn dòng da Crom.
Nhiều kỹ thuật thuộc da bằng khoáng chất ra đời tạo ra sự đa dạng các dòng da trên thị trường
Natural Tanning
Da thuộc theo phương pháp này được thực hiện bằng cách duy trì nhiệt độ, pH tự nhiên thích hợp để thúc đẩy quá trình biến tính da, tăng độ bền và giảm nguy cơ phá hủy của vi sinh vật trong tự nhiên. Da khi được hoàn thiện có tính chất gần gũi, hạn chế nguy cơ độc hại cho người dùng và môi trường do ít sử dụng các chất hóa học.
Xử lý nhiệt độ, pH của môi trường tự nhiên để tạo ra dòng da thuộc cao cấp
Tawing
Tawing là phương pháp thuộc da sử dụng các loại muối có tính kiềm được duy trì ở nhiệt độ 20-30 độ C tác động lên cấu trúc sợi collagen và protein trên bề mặt giúp da trở nên mềm mại, dẻo dai hơn. Tùy theo mục đích sử dụng, những người thợ có thể kết hợp thêm với nhiều nguyên liệu khác nhau có thành phần hoàn toàn thiên nhiên để tạo ra nhiều dòng da có tính chất khác biệt.
Da thuộc Tawing được nhiều chuyên gia đánh giá cao về chất lượng
Thuộc da cổ truyền của người Việt
Tại Việt Nam, kỹ thuật thuộc da cũng có từ rất sớm ở thời nhà Mạc, lúc bấy giờ có vị quan Nguyễn Thời Trung quê ở làng Trắm, huyện Tứ Kỳ, phủ Hạ Hồng đi sang Trung Quốc và có dịp biết đến nghề nên học hỏi và truyền đạt lại cho nhiều đời tại nước nhà. Mặc dù dựa trên kỹ thuật thuộc da của nước láng giềng nhưng khi về Việt Nam, quy trình thuộc cũng được cải tiến để phù hợp hơn với nguồn nguyên liệu tại quê nhà và đảm bảo thành phẩm đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dân Việt.
Da thuộc Việt Nam có kỹ thuật đặc biệt mang đến chất lượng hảo hạng
Da thuộc tại Việt Nam thường sử dụng nguyên liệu da trâu, da bò, trước hết ngâm qua nước trong vòng sáu tiếng đồng hồ sau đó xử lý qua nước vôi, đảo đều tay để da được thấm đều. Sau khi ngâm vôi trong vòng một tháng, người thợ sẽ tiến hành làm sạch, sử dụng các dụng cụ chuyên dụng cạo lông và cắt tỉa với kích thước phù hợp, cuối cùng đem nhuộm màu để cho ra thành phẩm. Theo cách cổ truyền của người Việt xưa, dùng nước vỏ vẹt ngâm trong vòng một tháng sẽ cho ra màu da đỏ, để có được màu vàng sẽ sử dụng sức nóng của lửa hơ trong năm ngày. Ngoài ra, người ta còn dùng phèn chua để tạo ra những mảnh da trắng, mềm mại.
Những câu hỏi xoay quanh quy trình thuộc da
Bên cạnh các thông tin liên quan đến quy trình thuộc da đã được cung cấp qua bài viết bên trên, các chuyên gia của Lavatino còn giải đáp một số câu hỏi thường gặp liên quan đến vấn đề này, những thông tin hữu ích sau đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về loại kỹ thuật đặc biệt này:
Thuộc da có ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe không?
Từ thời xa xưa, thuộc da đã được coi là ngành nghề bám mùi hôi, khá độc hại và gây mất vệ sinh, các hóa chất được sử dụng trong quá trình sản xuất ít nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của con người và cả môi trường sống. Tuy nhiên tùy theo từng loại phương pháp khác nhau mà mức độ gây hại sẽ có sự khác biệt, những kỹ thuật thuộc sử dụng nhiều hóa chất và các khoáng chất thường gây nguy hại đặc biệt nghiêm trọng cho sức khỏe của người thợ. Trong khi đó các kỹ thuật thuộc da thảo mộc sẽ giảm thiểu được rủi ro này, do có nguồn nguyên liệu thân thiện với môi trường, các hợp chất được xử lý có nồng độ thấp và dễ dàng phân hủy hơn trong tự nhiên. Chính vì những ưu điểm này đã giúp cho dòng da thuộc thảo mộc được ưa chuộng rộng rãi và trở thành nguồn nguyên liệu đắt đỏ trong ngành công nghiệp thời trang.
Quy trình thuộc da phức tạp , tiếp xúc hóa chất có thể gây hại cho sức khỏe con người và môi trường
Có bao nhiêu loại da thuộc trên thị trường?
Ngành công nghiệp thuộc da trên thị trường không ngừng phát triển trong suốt nhiều năm qua, cho đến thời điểm hiện tại, trên khắp Thế giới đã xuất hiện nhiều dòng da thuộc từ nguyên liệu da bò, da bê, da cá sấu, da lợn, da mèo rừng, da rắn… Chưa kể, mỗi nguồn nguyên liệu khác nhau lại được phát triển theo nhiều kỹ thuật thuộc, từ đó cho ra phân loại rất đa dạng. Mặc khác, ở mỗi quốc gia quy trình thuộc chuyên biệt sẽ cho ra các thành phẩm với tính chất và tên gọi khác biệt. Chính vì thế khó có thể thống kê cụ thể có bao nhiêu loại da thuộc đang có mặt trên thị trường. Tuy nhiên bạn có thể tham khảo một số dòng da thuộc đang được ưa chuộng rộng rãi hiện nay để có thêm cho mình một số kiến thức bổ ích tại đường link https://lavatino.com/blog/nganh-da/.
Da thuộc trên thị trường rất đa dạng về nguyên liệu cũng như tính chất, đặc điểm
Địa chỉ nào thuộc da khắp cả nước?
Bên cạnh các hãng sản xuất lớn, nổi tiếng trên Thế giới, tại Việt Nam ngày nay cũng có nhiều cơ sở chuyên thuộc da với chất lượng hảo hạng, đáp ứng nhu cầu sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau từ giày dép, túi xách, ví da, thắt lưng, nội thất nhà, nội thất xe… Bằng việc áp dụng các kỹ thuật tiên tiến cùng sự học hỏi không ngừng trong nhiều năm qua, các cơ sở tại Việt Nam cũng đánh giá rất cao về chất lượng với mẫu mã đẹp mắt, màu sắc đa dạng thu hút người dùng.
Sau đây là một số địa chỉ nổi tiếng tại Việt Nam đang được nhiều hãng thời trang danh tiếng trong nước hợp tác như: cơ sở Anh Ký, cơ sở Kim Thành, Hải Dương, Sài Gòn, Hưng Thái, Mỹ Việt, Bình Ký, Vũ Thành Hưng, Vĩnh Tiến, Kiến Đỉnh Ba Hùng, Yi Sheng Việt Nam, Vĩnh An… Các cơ sở trải khắp các thành phố lớn từ Hà Nội, Hải Dương, TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Đà Nẵng… Chắc chắn sẽ đáp ứng được đầy đủ nhu cầu về da trong nước với cam kết chất lượng và sự uy tín trong từng sản phẩm.
Các kiến thức về kỹ thuật thuộc da chắc chắn đã giúp bạn đọc mở mang thêm kiến thức và lựa chọn được cho mình dòng da yêu thích, nếu bạn mong muốn sở hữu những sản phẩm da cao cấp, bền đẹp với mẫu mã đa dạng, thời thượng hãy đến với thương hiệu Lavatino. Với đội ngũ nhà thiết kế chuyên nghiệp và dày dặn kinh nghiệm, các sản phẩm của shop ví Lavatino chắc chắn sẽ làm hài lòng và đáp ứng mọi nhu cầu của quý khách hàng.
